Từ ‘kamikaze’ trong tiếng Nhật đã thay đổi như thế nào trong tiếng Anh để có nghĩa là ‘kẻ đánh bom liều chết’

TOKYO – Truyền thông phương Tây gọi các máy bay không người lái cỡ nhỏ do Mỹ sản xuất là “máy bay không người lái kamikaze” khi cảnh quay chúng được quân đội Ukraine sử dụng vào tháng Năm. Là một phóng viên Nhật Bản, tôi thấy lạ khi thấy từ “kamikaze” được sử dụng ở đó.

Mặc dù máy bay không người lái chở đầy chất nổ đâm vào xe tăng Nga có thể gợi nhớ đến các cuộc tấn công liều chết bằng kamikaze của Hải quân Đế quốc Nhật Bản trước đây, nhưng cách thuật ngữ này được sử dụng có vẻ kỳ quặc. Điều này đã thúc đẩy tôi tìm các ví dụ khác về thuật ngữ này đang được sử dụng trên khắp thế giới.

Theo từ điển tiếng Anh lớn nhất thế giới, Oxford English Dictionary, việc sử dụng từ kamikaze đầu tiên trong một cuốn sách tiếng Anh là trong “Kokoro” (1896), một tuyển tập truyện ngắn được viết bởi Lafcadio Hearn (Koizumi Yakumo), một nhà văn học sinh ra ở Hy Lạp. Hearn đề cập đến một giai thoại về việc quân đội Mông Cổ bị đánh đuổi bởi kamikaze, hay còn gọi là gió thần, thổi trong các cuộc xâm lược của Genko vào thời Kamakura (1185-1333).

Tuy nhiên, phải đến khi Chiến tranh Thái Bình Dương kết thúc, thuật ngữ này mới được thế giới biết đến. Để đối phó với tình hình chiến sự ngày càng xấu đi, Hải quân Đế quốc Nhật Bản trước đây đã tổ chức các đơn vị tấn công đặc biệt kamikaze vào năm 1944, và các máy bay chiến đấu mang bom liên tục đâm vào chiến hạm Mỹ. Vào cuối cuộc chiến, các phương tiện truyền thông Hoa Kỳ vào thời điểm đó đã đưa tin về các cuộc tấn công bất ngờ, trong đó chỉ riêng khoảng 4.000 phi công trong Hải quân đã thiệt mạng, và thuật ngữ này được biết đến rộng rãi.

Sau Thế chiến II, thuật ngữ này tràn ngập khắp các bộ phim Hollywood và các phương tiện truyền thông khác, và được dùng với nghĩa “mất kiểm soát”, “nguy hiểm” và “tự hủy hoại” khi đề cập đến những thứ như lái xe liều lĩnh.

Sự lan truyền của từ kamikaze cũng rõ ràng từ dữ liệu được cung cấp bởi “Google Ngram Viewer”, cho thấy tần suất các cụm từ cụ thể được sử dụng mỗi năm, dựa trên nhiều cuốn sách được quét vào hệ thống.

Khi tôi tìm kiếm từ “kamikaze”, cả viết thường và viết hoa, tần suất sử dụng của nó dường như đạt đỉnh lần đầu tiên vào năm 1947, sau khi Thế chiến II kết thúc. Sau đó, các con số tiếp tục tăng và giảm, nhưng một xu hướng tăng đáng kể đã được nhìn thấy từ cuối những năm 1990 đến khoảng năm 2012. Thuật ngữ này thường được sử dụng để mô tả các cuộc tấn công khủng bố chống lại Hoa Kỳ xảy ra vào tháng 9 năm 2011. Có vẻ như thuật ngữ này bắt nguồn từ ý nghĩa “kẻ đánh bom liều chết” do các báo cáo về những sự kiện này.

Việc sử dụng từ này thậm chí còn lan rộng ở Pháp, và các cuộc tấn công khủng bố nhằm vào Paris vào tháng 11 năm 2015 được gọi là các cuộc tấn công kamikaze, không chỉ bởi các phương tiện truyền thông, mà còn bởi các công tố viên ở đó.

Vào thời điểm đó, tin tức của Pháp sử dụng từ kamikaze đã bị người Nhật cho là hơi lạc lõng. Điều này là do trái ngược với các thành viên của đơn vị kamikaze đã hy sinh mạng sống của mình để tấn công lực lượng đối phương trong thời chiến, những kẻ khủng bố giết người vô tội một cách bừa bãi bằng cách cho nổ bom quấn quanh cơ thể họ và các phương tiện khác. Tôi đã đưa tin về sự cố này ở Pháp và cũng cảm thấy không thoải mái về việc sử dụng thuật ngữ này.

Tôi cũng đã tìm trong từ điển Nhật-Nga “Gendai Russia Hanashikotoba Jiten,” và thấy một điều bất ngờ. Nó nói rằng ở Nga, từ kamikaze được sử dụng để chỉ một tên cướp có vũ trang là người châu Á hoặc da trắng, hoặc một người đàn ông có hành động tiếp theo là không thể đoán trước. Nếu vậy, thuật ngữ này chẳng phải mô tả hoàn hảo Tổng thống Nga Putin sao?

Masayoshi Sugimura, cựu giáo sư giáo dục tiếng Anh tại Đại học Sư phạm Aichi, người quen thuộc với các từ vay của Nhật Bản, giải thích tại sao từ kamikaze được biết đến với nghĩa là “kẻ đánh bom liều chết”. Người đàn ông 74 tuổi nói: “Vào thời điểm đó, nó đáng lẽ phải là một từ chỉ đơn giản là truyền đạt các sự kiện lịch sử của đơn vị đặc công. Nhưng ý nghĩa của nó dường như đã thay đổi khi người Nhật cảm nhận được tinh thần hy sinh bản thân và bị sốc bởi Hoa Kỳ và các nước Châu Âu. ”

Về việc sự thay đổi trong ý nghĩa của thuật ngữ khiến người Nhật chúng ta cảm thấy kỳ lạ như thế nào, Sugimura trả lời, “Tôi hiểu cảm xúc lẫn lộn của bạn, nhưng các từ, bao gồm cả những từ trong tiếng Nhật, sẽ thay đổi hoặc bị loại bỏ để phù hợp với thời đại và thế hệ chúng ta đang sống. Và đó là một trong những những khía cạnh thú vị của ngôn ngữ. ”

(Bản gốc tiếng Nhật của Isamu Gari, Trung tâm Tin tức Kỹ thuật số)